Bu madde, yanlış kullanım durumunda ciddi sağlık sorunlarına ve ölümcül zehirlenmelere yol açabiliyor. Son yıllarda Türkiye'de ve dünyanın birçok ülkesinde alüminyum fosfit kaynaklı zehirlenme vakaları artarken, uzmanlar hem çiftçileri hem de ev kullanıcılarını dikkatli olmaları konusunda uyarıyor.
ALÜMİNYUM FOSFİTİN KULLANIM ALANLARI
Alüminyum fosfit; buğday, arpa, mısır ve kuru bakliyat gibi depolanan ürünlerde zararlı organizmaların yok edilmesi amacıyla kullanılan güçlü bir pestisit. Tablet, toz veya pelet şeklinde satılan bu madde, neme temas ettiğinde fosfin gazı açığa çıkarıyor. Fosfin gazı, canlı dokular üzerinde yüksek derecede toksik etkiye sahip.
Tarım sektöründe ekonomik kayıpları önlemek için tercih edilen alüminyum fosfit, etkisinin hızlı olması nedeniyle depolama tesislerinin de sıkça başvurduğu yöntemler arasında bulunuyor. Ancak bu ürünün kontrollü kullanımını gerektiren en önemli faktör, fosfin gazının birkaç dakika içinde dahi zehirleyici etki gösterebilmesi.
FOSFİN GAZININ İNSAN VÜCUDUNA ETKİSİ
Alüminyum fosfit zehirlenmesinin temel nedeni, fosfin gazının solunmasıdır. Gaz, solunum yoluyla vücuda girdiğinde hücresel enerji üretimini engelleyerek çok kısa sürede organ fonksiyonlarını bozuyor. Bu durum, hastada hızlı bir şekilde şok tablosu oluşmasına neden olabiliyor.
Zehirlenmenin belirtileri arasında şunlar öne çıkıyor:
• Şiddetli mide bulantısı ve kusma
• Baş dönmesi, nefes darlığı
• Göğüs ağrısı
• Kalp ritim bozukluğu
• Bilinç bulanıklığı
• Dolaşım yetmezliği
Fosfin gazı çok düşük dozlarda bile öldürücü olabildiğinden, belirtilerin görülmesi halinde zaman kaybetmeden tıbbi müdahale gerekiyor.
ALÜMİNYUM FOSFİTİN PANZEHİRİ VAR MI?
Uzmanlara göre alüminyum fosfit zehirlenmesinin bilinen bir panzehiri bulunmuyor. Bu nedenle zehirlenmenin tedavisinde "özel bir antidot" yerine, destekleyici ve hayati fonksiyonları korumaya yönelik yöntemler uygulanıyor.
Hastaya uygulanan başlıca tedavi yaklaşımları şöyle:
• Solunum ve dolaşımın desteklenmesi
• Kan basıncının dengelenmesi
• Asidozun düzeltilmesi
• Organ fonksiyonlarının korunması
• Yoğun bakım takibi
Panzehir olmaması, zehirlenmenin ölümcül oranını yüksek tutuyor. Bu nedenle alüminyum fosfitin kontrollü, eğitimli personel tarafından ve koruyucu ekipmanla kullanılması hayati önem taşıyor.
UZMANLARDAN ÇİFTÇİLERE VE DEPO SAHİPLERİNE UYARI
Tarım ve ziraat mühendisleri, alüminyum fosfitin yalnızca yetkili kişilerce kullanılabileceğini, ev ortamında ya da kapalı alanlarda kontrolsüz uygulanmasının büyük risk taşıdığını vurguluyor. Ürünün depolarda uygulanması sırasında ortamın tamamen boşaltılması, işlem sonrası en az 48–72 saat havalandırılması öneriliyor.
• Ürünün orijinal ambalajında saklanması
• Çocuklardan uzak tutulması
• Kullanım sırasında maske, eldiven ve koruyucu gözlük takılması
• Paket açıldıktan sonra ortamda asla uyunmaması
gibi hayati uyarıları yineliyor.
SAHTE VE KAÇAK ÜRÜNLER ÖLÜM RİSKİNİ KATLARCA ARTIRIYOR
Son dönemde piyasaya sürülen kaçak veya ruhsatsız alüminyum fosfit ürünleri, zehirlenme riskini daha da artırıyor. Ambalajı bozuk, etiketsiz veya içeriği bilinmeyen ürünlerin fosfin gazı oranı kontrolsüz olduğundan, kullanıcıların çok daha yüksek dozlara maruz kalmasına yol açabiliyor.
Uzmanlar, satın alınan ürünlerin mutlaka resmî olarak ruhsatlandırılmış olması gerektiğini belirtiyor.
ÖNLEYİCİ TEDBİRLER HAYAT KURTARIYOR
Her ne kadar panzehiri bulunmasa da, alüminyum fosfit kaynaklı ölümlerin büyük bir kısmı basit güvenlik önlemleriyle engellenebiliyor. Tarım çalışanlarının düzenli eğitim alması, ürünün depolama koşullarına uygun şekilde muhafaza edilmesi ve uygulama sırasında minimum personelin alanda bulunması en kritik adımlar arasında yer alıyor.
Ayrıca kullanımdan sonra paketlerin kapalı kutulara atılması ve çevreye bırakılmaması hem insan sağlığı hem de ekosistem için önemli.
KONTROLLÜ KULLANIM ŞART
Alüminyum fosfit, tarım sektöründe vazgeçilmez bir zararlı kontrol yöntemi olsa da bilinçsiz kullanıldığı takdirde ölümcül sonuçlar doğurabiliyor. Panzehirinin olmaması, bu kimyasalı daha da tehlikeli hale getiriyor. Uzmanlar, hem çiftçilere hem de depolama tesislerine "en ufak bir ihmalin ağır sonuçlar doğurabileceği" uyarısını yinelerken, kamuoyunu güvenli kullanım konusunda bilgilendirmeye devam ediyor.